پروژه حج از دیدگاه قرآن

براي دريافت كارشناسي

فهرست مطالب

عنوان ……………………………….. صفحه

كليات

مقدمه ………………………………… ۱

تبيين موضوع …………………………… ۳

اهميت و ضرورت موضوع ……………………. ۳

پيشينه موضوع ………………………….. ۴

پرسشها وفرضيات ………………………… ۵

چكيده ………………………………… ۶

فصل اول : حج از نظر لغوي واصطلاحي انواع آن

حج در لغت …………………………….. ۸

حج در اصطلاح …………………………… ۹

شرافت زماني حج…………………………. ۹

اهميت و آثار حج ……………………….. ۱۰

انواع و اقسام حج و عمره ………………… ۱۳

تمتع از نظر لغوي واصطلاحي ……………….. ۱۴

كيفيت حج تمتع …………………………. ۱۴

حج افراد ……………………………… ۱۷

حج قران……………………………….. ۱۸

عمره مفرده و تمتع ……………………… ۱۸

عمره از نظر لغوي و اصطلاحي ………………. ۱۹

عمره مفرده و اعمال آن ………………….. ۲۰

ميقات احرام عمره مفرده …………………. ۲۰

فرق عمره مفرده با عمره تمتع …………….. ۲۱

نتيجه ………………………………… ۲۲

فصل دوم : سيماي حج از ديدگاه قرآن

مقدمه ………………………………… ۲۴

واژه حج در قرآن ……………………….. ۲۴

تاريخ مكه …………………………….. ۲۷

نامهاي مكه: ……………………………۲۹

مكه …………………………………۲۹

بكه …………………………………۲۹

بيت العتيق …………………………..۳۰

بيت المعمور ………………………….۳۰

مسجد الحرام ………………………….۳۱

بيت الحرام …………………………..۳۲

ام القري ……………………………. ۳۳

بلد الامين ……………………………۳۴

دليل پيدايش كعبه ………………………. ۳۴

تاريخچه مبناي كعبه …………………….. ۳۵

زمان ساختن بناي اوليه كعبه ……………… ۳۹

وجوب و ضرورت حج………………………… ۴۱

آياتي در مورد ادله وجوب حج و عمره ……….. ۴۱

مستطيع كيست؟ …………………………..۴۳

استطاعت مالي …………………………۴۴

استطاعت عقلي …………………………۴۴

استطاعت بدني ………………………..۴۵

استطاعت زماني…………………………۴۵

استطاعت امنيت ………………………..۴۵

دعوت به حج اكبر ……………………….. ۴۹

محرمات

مقدمه ………………………………… ۵۲

محرمات احرام ………………………….. ۵۲

۱- فلسفه صيد ………………………….. ۵۳

كفاره صيد و شكار بر فرد محرم ……………. ۵۵

حكم شكار كردن حيوانات دريايي و صحرايي ……. ۵۷

حكم شكار بعد از احرام ………………….. ۵۹

۲- حكم جدال وفسوق كردن …………………. ۶۰

كفاره جدال ……………………………. ۶۰

۳- حرمت مباشرت…………………………. ۶۱

قرآن اثر اجتناب از محرمات را چنين بيان كرده . ۶۲

واجبات

مقدمه ………………………………… ۶۶

طواف …………………………………. ۶۷

احكام طواف ……………………………. ۶۷

سعي صفا و مروه ………………………… ۶۸

احكام صفا و مروه ………………………. ۷۰

عرفات ………………………………… ۷۱

وقوف در مشعرالحرام …………………….. ۷۳

رمي جمرات …………………………….. ۷۶

قرباني ……………………………….. ۷۸

فلسفة قرباني …………………………..۷۸

كمك رساني به اهل حجاز يك اصل مي باشد. …..۷۹

قرباني از شعائر الهي است. …………….۷۹

كمك به مستمندان و سيركردن آنها …………۸۰

رسيدن به تقواي الهي …………………..۸۱

حلق و تقصير كردن ………………………. ۸۲

فضيلت حلق …………………………….. ۸۳

حكم حلق و زمان آن ……………………… ۸۴

نتيجه ………………………………… ۸۵

فصل سوم : فلسفه حج

مقدمه ………………………………… ۸۸

۱- فلسفه فردي و معنوي

مقدمه ………………………………… ۹۰

بعد معنوي حج ………………………….. ۹۱

حج و كسب معرفت ………………………… ۹۲

انسان و خودسازي ……………………….. ۹۳

عبادت حج، عبادتي بي رياست……………….. ۹۶

بعد معنوي مناسك و اعمال حج و تأثير آن بر فرد ۹۷

بعضي از اسرار حج ………………………. ۹۹

اسرار صفا و مروه ………………………. ۹۹

راز طواف كردن …………………………. ۹۹

سرحلق ………………………………… ۱۰۰

نتيجه ………………………………… ۱۰۳

۲- فلسفه اقتصادي

بعد اقتصادي حج ………………………… ۱۰۵

اهداف و آثار تجاري و اقتصادي حج …………. ۱۰۷

ديدگاه قرآن نسبت به بعد اقتصادي حج ………. ۱۰۹

ديدگاه قرآن در مورد واژه منافع و نظر مفسران در آن مورد   ۱۱۲

قرباني عامل تقويت كننده اقتصاد جوامع اسلامي .. ۱۱۴

قرباني عامل برآوردن نياز فقيران …………. ۱۱۷

نتيجه ………………………………… ۱۱۹

۳- فلسفه اجتماعي

مقدمه ………………………………… ۱۲۱

ويژگيهاي اجتماع حج …………………….. ۱۲۲

محتواي اجتماعي حج و آثار آن …………….. ۱۲۳

ديدگاه قرآن نسبت به اجتماعي بودن حج ……… ۱۲۵

خانه خدا متعلق به مردم است………………. ۱۲۶

قيام جهان شمول اجتماعي مسلمانان در پرتو حج .. ۱۲۸

امنيت اجتماعي مسلمانان …………………. ۱۳۰

حج تراكم قوه متكثره در نقطه واحده است. …… ۱۳۱

نتيجه…………………………………. ۱۳۳

نتيجه گيري كلي ………………………… ۱۳۴

فهرست منابع …………………………… ۱۳۵

مقدمه

شناخت صحيح مسائل حج به عنوان بخش عمده‌اي از آيات قرآني، معارف، احكام و فقه اسلامي ضرورتي است كه همواره مورد توجه مجامع مختلف قرار گرفته است و اين خود فرصتي است كه بيشتر به مسائل آن بپردازيم.

بنابراين در قرآن هم سوره اي به اين نام يعني، حج وجود دارد و درچند سوره ديگر از قرآن به مسائل مربوط به آن پرداخته از جمله : بقره،آل عمران، ابراهيم و…

همچنين نزديك سيصد آيه در مورد حج و داستان حضرت ابراهيم (ع) وجود دارد كه ما در اين تحقيق قسمتي از آنها را همراه با تفاسير و نظرات نويسندگان بيان مي كنيم.

اما يكي از وظايف مهم ما، قضيه آشنا كردن مردم است به مسائل حج، آدمي بسيار مي بيند كه به حج مي روند، زحمت مي كشند ، لكن مساله حج را نمي دانند.

البته عمده ترين مشكلي كه در مورد اين عبادت وفرضيه مهم وجود دارد با اين كه مومنان با اين عبارت الهي،آشنايي ديرينه دارند، و هر سال با حضور شورانگيز از سراسر عالم، زنگار دل، با زلال زمزم توصيه مي‌زدايند، وبا حضرت دوست تجديد ميثاق مي‌كنند، و اگر چه ميراث ادب فرهنگ ما، مشحون از آموزه هاي حيات بخش حج است،اما هنوز ابعاد بي‌شماري از اين فرضيه مهم ، ناشناخته و مهجور مانده است.

بنابراين در اين پروژه به كمك استاد بزرگوار جناب آقاي محمدي در حد وسع خود سعي كرده ام كه تقريباً به گوشه اي از مسائل واعمال آن بپردازيم هر چند كه به خاطر كثرت مطالب و گستردگي آن نمي توان همه را بررسي كرد، اما اميدواريم كه توانسته باشم به بهتر شناختن اين عبادت بزرگ كمكي كرده باشيم.

اين تحقيق شامل سه فصل مي باشد؛

فصل اول حج از نظر لغوي و اصطلاحي بحث شده و انواع حج و عمره هم بررسي شده است.

در فصل دوم كه سيماي حج از ديدگاه قرآن مي باشد تقريباً آيات قرآن را تا حدودي موردبررسي و دسته بندي قرار داديم همچنين آيات مربوط به بناي كعبه و تاريخچه آن و آيات مربوط به محرمات وواجبات حج نيز در اين فصل بحث شده است.

و اما در فصل سوم، اين فصل فلسفه حج مي‌باشد كه فلسفه اجتماعي ،اقتصادي و فردي معنوي را به رشته تحرير درآورده، همچنين آياتي كه مربوط به آنها درقرآن بيان شده آنها را جمع آوري كرده و در مباحث مربوط به خودشان جاي داده شده است.

ودر آخر هم يك نتيجه گيري كلي از همه مباحث تحقيق به عمل آمده است.

اميد به اين كه توانسته باشم اين عبادت بزرگ را كه اسلام و قرآن به آن اين قدر اهميت داده اند،با استناد به قرآن تا حدي براي همه روشن ومبرهن گردد.

چكيده

حج از ديدگاه قرآن داراي جايگاه خاصي مي‌باشد و داراي فلسفه و احكام و مناسك معيني مي‌باشد كه در فصول سه گانه اين پروژه به چشم مي‌خورد.

در فصل اول حج از نظر لغوي و اصطلاحي بحث شده و معلوم شد كه معناي لغوي حج يعني قصد زيارت و آهنگ مي‌باشد و معناي اصطلاحي آن انجام مناسك خاص در زمان و مكان خاص مي‌باشد.

و نيز اشاره شد كه جج داراي انواعي همچون تمتع، قِران و افراد است.

فصل دوم سيماي حج از ديدگاه قرآن است در اين فصل به تاريخچه بناي كعبه و اهميت آن واصل وجوب حج پرداخته وسپس آيات اعمال و مناسك ، محرمات مانند :جدال وفسوق، صيد وشكار كردن و… مي‌باشد.

در دنباله نيز به واجبات حج شامل طواف، قرباني كردن، سعي وصفا ومروه و.. پرداخته شده است.

فصل سوم : فلسفه حج مي‌باشد كه در اين قسمت ابتدا به فلسفه فردي، معنوي، اجتماعي و اقتصادي آن پرداخته شده است.